Vijadukti, Biatorbađ

Biatorbágy,

Kategorija:

Adresa:

Szabadság út / Ybl M. sétány, Biatorbágy

2051, Pest county, Hungary

Kartografski podaci:

Vijadukti kod naselja Biatorbađ (Biatorbágy) premošćavaju potok Fizes (Füzes) na visini 20-25 metara. Desni vijadukt (pored kružnog toka), sagrađen je 1883-1884. godine prilikom izgradnje linije Budimpešta-Kelenfeld-Ujsenj (danas Komarom) (Budapest-Kelenföld-Újszőny). Konstrukciju napravljenu od kovanog gvožđa, raspona 2×40,6 m, čine rešetkasti nosači sa tri oslonca. Elementi konstrukcije su proizvedeni u železari u Rešici. Otvori vijadukta su: 38,29 m + 38,12 m +2×12 m (kameni svodovi kod mostobrana). Problemi vezani za statiku konstrukcije se javljaju od izgradnje, te su glavni nosači ojačani već 1903. godine. Zbog povećanja opterećenja, 1934. godine je zamenjena cela konstrukcija oba vijadukta. Za ovu svrhu su upotrebljeni čelični nosači sa dva oslonca, dimenzija 2x40m, sa demontiranog dolinskog mosta kod mesta Barok.

Levi (južni) vijadukt je sagrađen istovremeno sa izgradnjom drugog koloseka linije Budimpešta-Heđešhalom (Budapest-Hegyeshalom), 1898. godine. Ovaj levi vijadukt je već građen od čelika, raspona 2×41,2 m. Bila je to rešetkasta konstrukcija sa dva oslonca. Elementi vijadukta su iz železare Diosđer (Diósgyőr), proizvedeni i montirani od strane MÁVAG. Otvori vijadukta su dimenzije: 39,70 m + 39,70 m + 2x 10,00 m +2 x 10,00 m (kameni svodovi kod mostobrana).

Za levi (južni) vijadukt se vezuje najpoznatiji teroristički atentat u Mađarskoj. 13. septembra 1931. godine, 15 minuta posle ponoći, Silvester Matuška je digao u vazduh šine kod mostobrana sa Budimpeštanske strane vijadukta, tačno ispod brzog voza koji je saobraćao od Budimpešte do Beča. Kao posledica eksplozije parna lokomotiva, tehnička kola, kola sa koferima i 5 putničkih kola su pali u ponor. U nesreći je stradalo 22 ljudi i bilo je dosta povređenih. Konstrukcija vijadukta je bila u manjoj meri oštećena, a saobraćaj na ovom mestu je ponovo uspostavljen 3 nedelje nakon nesreće.

Nakon elektrifikacije linije Budimpešta-Heđešhalom, 1931-1932. godine, javila se potreba za ojačanjem konstrukcije vijadukta kod mesta Biatorbađ. Ovaj poduhvat je realizovan 1941. godine, kada su mostovi ojačani pomoću retko korišćenog rešenja – postavljanjem paraboličnih lukova ispod glavnih rešetkastih nosača. Godine 1944. nemačke trupe u povlačenju su imale plan da dignu vijadukte u vazduh, međutim do toga nije došlo zahvaljujući sovjetskim vojnicima i stražarima mostova.

Modernizacija linije Budimepšta-Heđešhalom u 1960-im i 1970-im godinama je uslovljavala postavljanje većih lukova vijadukta. Umesto postojećih prečnika od 300-400m, bili su potrebni lukovi od najmanje 900m radijusa. Realizacija je bila moguća jedino postavljanjem novih trasa, a kao posledica toga od 1977. godine je ukinut putnički saobraćaj na vijaduktima, a od 1979. godine značajno je smanjen i teretni saobraćaj.

Desni vijadukt danas funkcioniše kao pešački most i vidikovac, a levi je zatvoren.

Savremena galerija

Károly Teleki, 2021

Istorijska galerija

Photos from Fortepan photo archive